De toch al lange lijst van complicerende factoren in de (woning)nieuwbouw in ons land is de laatste jaren uitgebreid met het hoofdpijndossier ‘netcongestie’. Netcongestie kan er immers toe leiden dat de elektriciteit die nodig is voor de bouw van woningen niet geleverd kan worden, waardoor bouwprojecten vertraging oplopen. Energieverbruik tijdens de gebruiksfase speelt een minstens zo grote rol. Tegelijkertijd zit congestie de energietransitie in de weg. We hebben in dit artikel de momenteel belangrijkste oplossingsrichtingen op een rijtje gezet.
-
Efficiëntere benutting van het net
Netcongestie is zowel een capaciteitsprobleem in het transport van elektriciteit als een ontwerpprobleem. Dat tweede probleem is fundamenteler, ook gezien de manier waarop de energiemarkt werkt. Hernieuwbare energieopwek in de vorm van windmolenparken of grote parken met pv-panelen is vergelijkbaar met een ouderwetse centrale als het gaat om een capaciteitsclaim op het net. Het probleem is dat het niet lokaal is, maar centraal op een afgelegen plek en getransporteerd moet worden volgens een oud ontwerp, dat wil zeggen: grote centrale opweklocaties, verdeeld en onderverdeeld over een groot gebied.
Hogere aansluitwaarde
Zo’n grootschalige opweklocatie vereist dus een vergelijkbare infrastructuur als een centrale, maar op de locaties waar bijvoorbeeld windmolenparken zijn/moeten komen, zijn die vaak nog niet aanwezig. Een extra complexiteit is de minder reguleerbare output van hernieuwbare energie, vooral het dalniveau.
In woonwijken of bij bedrijventerreinen, dus aan de ouderwetse gebruikerskant, is de vraag naar energie enorm toegenomen. De aansluitwaarde van woningen is flink omhooggegaan en daarmee de maximale capaciteit die in principe altijd beschikbaar moet zijn. Daarnaast zien we verschillende piekmomenten in gebruik en levering wanneer de zon schijnt of mensen bij thuiskomst massaal hun auto opladen.
Congestiemanagement
Het is bij netgongestie essentieel om de bestaande infrastructuur efficiënter in te zetten. Dit kan bijvoorbeeld door het dynamisch afstemmen van vraag en aanbod, waarbij energiegebruikers op het juiste moment kunnen afnemen of leveren aan het net. Technologieën zoals slimme meters en geavanceerde communicatie- en energiemanagementsystemen maken het mogelijk om het verbruik en de productie van energie realtime te monitoren en aan te passen. Hierdoor wordt het net minder belast en kunnen pieken in de vraag beter worden opgevangen. Tot slot kan de netbeheerder samen met marktpartijen de vraag tijdelijk verminderen of flexibele energieproductie inzetten.
Bedrijven of huishoudens met flexibele apparaten kunnen bijvoorbeeld (financieel) worden aangespoord om hun energieverbruik naar tijden met lagere netbelasting te verplaatsen. Denk aan netbewust laden, oftewel het laden van elektrische voertuigen (EV’s) op momenten dat het elektriciteitsnet minder belast is, bijvoorbeeld ’s nachts of wanneer er veel hernieuwbare energie beschikbaar is. Met behulp van slimme laadinfrastructuur kan dit deels worden geautomatiseerd.
-
Netondersteunende opslag en de inzet van batterijen
Een ander belangrijk wapen in de strijd tegen netcongestie is de inzet van netondersteunende opslag en batterijen. Wanneer er veel duurzame energie wordt opgewekt (bijvoorbeeld tijdens een zonnige dag), kan deze energie niet altijd direct worden afgenomen door consumenten. In plaats van de energie te verspillen, kan deze worden opgeslagen in batterijen of andere opslagsystemen. Wanneer de vraag later weer hoger is, kan die energie alsnog aan het net worden afgegeven.
Batterijparken
Door de inzet van batterijtechnologieën kan de druk op het net aanzienlijk worden verminderd, vooral tijdens piekuren. Dit is niet alleen nuttig voor huishoudens, maar ook voor bedrijven en industriële gebruikers. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van batterijparken, die grote hoeveelheden energie kunnen opslaan en op momenten van hoge vraag snel kunnen bijdragen aan het verlichten van de congestie.
-
Energyhubs
Energyhubs zijn centrale knooppunten in de energienetwerken waar verschillende vormen van energie-infrastructuur samenkomen. Deze hubs spelen een cruciale rol in de energievoorziening van bedrijven en wijken. Ze brengen namelijk duurzame energieproductie (zoals zonnepanelen en windmolens), opslagcapaciteit (zoals batterijen) en flexibele vraag samen. Dit maakt het mogelijk om op lokale schaal te zorgen voor een efficiënter gebruik van energie, wat bijdraagt aan het verminderen van netcongestie op grotere schaal.
Minder afhankelijk van centraal stroomnet
Een belangrijk voordeel van energyhubs is dat bedrijven en wijken hierdoor onafhankelijker kunnen worden van het centrale elektriciteitsnet. Ze kunnen hun eigen energie opwekken, opslaan en gebruiken, maar tegelijkertijd ook energie aan het net leveren wanneer dat nodig is. Dit biedt zowel economische voordelen voor bedrijven (door lagere energiekosten) als voordelen voor de netstabiliteit, doordat het lokale overschot aan energie op een efficiënte manier kan worden ingezet.
